Procesja Wielkiego Piątku na Malcie

Nie ma nic, co mogłoby się równać z doświadczeniem uczestnictwa w procesji Wielkiego Piątku na Malcie

Tłum chrześcijańskich wiernych, ponure marsze pogrzebowe grane na żywo przez blaszane zespoły, wyszukane kostiumy i szczegółowe posągi przedstawiające Mękę i Śmierć Jezusa Chrystusa... nie ma niczego, co mogłoby się równać z głębokim doświadczeniem uczestnictwa w procesji Wielkiego Piątku na Malcie i Gozo.

Wielki Piątek to religijna uroczystość obchodzona przez chrześcijan na pamiątkę ukrzyżowania Jezusa Chrystusa w piątek poprzedzający Niedzielę Wielkanocną. Wyspy maltańskie są głównie katolickie, a Procesja Wielkiego Piątku pozostaje do dziś autentyczną, dobrowolną, dewocyjną tradycją, jakiej można doświadczyć jedynie we Włoszech, Hiszpanii, Portoryko i na Filipinach, i jest jednym z najlepszych wydarzeń na Malcie, które warto przeżyć.

Wielkanoc na Gozo i Malcie to wielkie wydarzenie. W Wielki Piątek wszystko staje. To jest dzień ustawowo wolny od pracy, wszystkie firmy są zamknięte, a ruch uliczny jest kierowany z dala od większości centrów miast, aby zrobić miejsce dla wielkiej procesji.

Dołącz do tysięcy obserwatorów, którzy ustawiają się wzdłuż dróg od frontu kościoła aż do przejścia pochodu. Muzycy zespołu prowadzą drogę, postępując cal po calu, nadając nastrój grozy swoją muzyką. Chłopcy i mężczyźni ubrani w stroje pasterzy, chłopów i żołnierzy rzymskich, idą za nimi, trzymając różne przypomnienia z życia i śmierci Jezusa. Bannery w języku łacińskim przekazują wiadomości dla pobożnego chrześcijanina. I, jeden po drugim, kilka dużych, ozdobionych posągów przechodzi obok zatrzymanego tłumu.

Pierwszy posąg, znany jako 'L-Ort,' przedstawiający Chrystusa z Aniołem trzymającym kielich i krzyż, zbliża się. Przechodzi obok i uwagę szybko przyciąga drugi nadchodzący posąg, 'Il-Marbut,' przedstawiający Chrystusa przywiązane do słupa. Tradycyjnie zestaw posągów związany z Wielkim Piątkiem składa się z ośmiu w szczególności nazwanych. Jednakże, z czasem, niektóre wioski zawierają dodatkowe posągi, niektóre dość wyjątkowe. Najdłuższe procesje w dzisiejszych czasach odbywają się w wioskach Qormi i Zejtun, z których każda ma dwanaście posągów.

Pozwól się przenieść w nastrój stworzony przez modlących się wyznawców i zdumionych turystów, gdy trzeci posąg, 'L-Ecce Homo,' przedstawiający Chrystusa w koronie cierniowej, przechodzi obok. Jest on śledzony przez 'Ir-Redentur,' który przedstawia Chrystusa niosącego krzyż, i 'Il-Veronika,' z Weroniką trzymającą tkaninę z odbiciem twarzy Jezusa.

Z tłumu dochodzi żeński głos mówiący: „O! Wierzę, że to musi być nasz Joe! Chyba rozpoznaję jego zegarek! To on?”, a następnie stłumione chlipy odsłaniają zaskoczenie. Głos odnosi się do szeregu mężczyzn w kapturach idących tuż przed największym posągiem procesji. Są oni ubrani w białe szaty i spiczaste kaptury z dziurami na oczy, przypominając śmigłowców Ku Klux Klanu. Te osoby, pragnące zachować anonimowość, ciągną długie, ciężkie łańcuchy na bosych stopach jako pokutę. Pani zdaje się być przekonana, że jedna z osób należy do ich rodziny.

Reszta tłumu również wyda zdumienie na widok szóstego posągu. Zbliża się on bardzo powoli, kołysząc się z boku na bok, gdy ciężar na obolałych barkach jego nośników rośnie. Ich twarze widocznie skrzywiają się z bólu od ciężaru największego ze wszystkich posągów, 'Il-Vara l-Kbira,' przedstawiającego Chrystusa na krzyżu, z jego świętą matką Maryją, św. Janem i Marią Magdaleną. Noszenie tych posągów podczas procesji, choć na pewno ogromną ofiarą, jest wielkim zaszczytem, do którego ci mężczyźni byliby gotowi walczyć zębami i pazurami.

Do czasu, gdy 'Il-Monument,' przedstawiający martwego Chrystusa w urnie zbliża się, minęły godziny. Jest on następnie śledzony przez ósmy i ostatni posąg, 'Id-Duluri,' przedstawiający boleść świętej Madonny z powodu rozłąki, z św. Janem i aniołem. 

Tradycyjnie, w kilku wioskach na Malcie i Gozo 'Id-Duluri,' również jest wnoszony w procesji tydzień przed Wielkim Piątkiem, oznaczając początek Tygodnia Świętego. W tej okazji, która nosi taką samą nazwę, ten samotny posąg jest niesiony wokół wioski, za nim devoci otaczający go odmawiają różaniec. Na Malcie, podobnie jak w wielu kulturach śródziemnomorskich, Madonna zajmuje szczególne miejsce w sercach katolików.

Pierwsze procesje Wielkiego Piątku zaczynały się tylko z jednym posągiem, tradycyjnie 'Il-Monument.' Jednak najstarszy posąg na Malcie to 'Il-Marbut' z Rabatu, który ma ponad 400 lat i pochodzi z Włoch.

Dzisiaj procesje Wielkiego Piątku odbywają się w czternastu miejscowościach na Malcie i siedmiu na Gozo, z których każda ma swój zestaw posągów. Każda miejscowość ma swój własny specjalny szczegół, na przykład posągi Birgu na Malcie i Victora oraz Zebbugu na Gozo są ubrane w tkaninowe odzienie.

Oddanie i pobożność widoczna w procesjach Wielkiego Piątku poruszają nawet niewierzących. To wydarzenie stało się integralną częścią kultury maltańskiej, która najprawdopodobniej nie zniknie w czasie.

Duch Wielkiego Piątku pozostaje uroczysty i poważny, aż do Niedzieli Wielkanocnej, kiedy przychodzi czas na wielkie uczty na cześć Zmartwychwstałego Chrystusa triumfującego nad śmiercią. Tradycją jest świętowanie obfitą Wielkanocną Kolacją w towarzystwie członków rodziny, dla niektórych po czterdziestu dniach postu. Następnie uczestnictwo w lokalnych obyczajach związanych z chwalebną Niedzielą Wielkanocną....